به گزارش شبکه علمی ثریا، پنجمین نشست از سلسله نشستهای روششناسی تولید علم دینی به همت دبیرخانه دورههای آموزشی پژوهشی فعالان علوم انسانی اسلامی (مفتاح) با حضور حجت الاسلام پارسانیا، در شهر مقدس قم برگزار شد.
حجت الاسلام پارسانیا در این نشست رابطه علم و دین را از جهت دینی بودن و غیردینی تشریح کرد و بیان داشت: این رابطه بستگی به تعریف علم دارد، چرا که تعریف دین نزد مکاتب جامعهشناسی متفاوت است و نوع تعریف از دین باعث تغییر در نوع رابطه دین و علم میشود.
وی افزود: برای مثال تعریف پست مدرنها از علم، انباشتهای از یکسری بنیانهای ارزشی در دین است و علم سرشار از این هویتها است و اگر این هویت دینی باشد، علم هم دینی میشود و از نگاه پوزیتویستی علم هویت مستقلی دارد و ابزار علم در این مکتب، حس و آزمون پذیری است و رابطه علم و دین رابطهای بیرونی است.
حجت الاسلام پارسانیا تصریح کرد: از دیدگاه فیلسوفان مسلمان، اعم از مشایی، اشراقی و یا صدرایی برخلاف تفسیری که پوزیتویستها از علم تجربی دارند، علم تجربی علمی خودبسنده از طریق حس و آزمون نیست، بلکه علم تجربی همواره به لحاظ ساختار درونی خود نیازمند گزارههایی غیرتجربی است.
وی افزود: فیلسوفان مسلمان در شناخت نیاز دانش و علم تجربی به معرفتهای غیرتجربی، با فیلسوفان پست مدرن مشترکاند، در صورتی که از نگاه بنده، علم مطلقا نه دینی و نه غیردینی است و البته علم میتواند موضوعش دین باشد، اما علم برحسب ذاتی، نه دینی و نه غیردینی است.
عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم علیهالسلام در ادامه با طرح این سوال که آیا علم به دین، غیر از علم دینی است؟ گفت: برای پاسخ به این سوال ابتدا باید دین را تعریف کنیم.
حجتالاسلام پارسانیا افزود: دین «در معنای عام، شیوه زندگی انسان است. اما دین حق، شیوه زندگی مطابق با اراده تشریعی خدا میباشد». باید توجه داشت که علم به خدا علم به دین نیست، بلکه علم به اینکه چهکاری انجام دهیم، علم به دین است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه برای دیندار بودن برخی امور لازم است و بدون معرفت خدا نمیتوان دیندار شد، گفت: دین را با علم میشناسیم اما علم به دین به تنهایی دیانت نیست، دیانت رفتار مطابق با اراده خداست.
استاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران تصریح کرد: ظرف تحقق دین، عمل و اراده انسان است و به طور کلی «دین علم نیست و علم دین نیست» زیرا دین حوزه عمل انسان است.
حجتالاسلام پارسانیا گفت: علم ما برخی مواقع به سمت دین است و برخی مواقع به سمت غیردینی است و همین سمت غیردینی گاهی مقدمات دیندار شدن است و گاهی مخالف با دیندار شدن، لذا وقتی دین میگوید اموری را فرانگیریم و ما فرا میگیریم اینجا داریم شرک میورزیم.
وی با بیان اینکه علم برحسب ذات خود به دینی و غیردینی بودن تقسیم نمیشود، افزود: به لحاظ تجویزی میتوانیم علم را دینی تفسیر کنیم، یعنی فراگیری برخی امور برای انسان واجب، مکروه، حرام، مستحب و… میشود و ما فراگیری امر حرام را غیردینی و فراگیری امور واجب را، دینی میدانیم.
حجتالاسلام پارسانیا تصریح کرد: علم چیزی است که ما با آن دین را میشناسیم بدون علم نمیتوانیم دیندار باشیم. علم با ابزارهایی از قبیل «وحی، نقل، حس و…» دین را میشناسد برای مثال پیامبر(ص) با وحی دین را شناخت و ما دین را با نقل میشناسیم.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در تشریح ملاکهای تفکیک علم دینی از علم غیردینی گفت: ملاک اول به لحاظ موضوع است؛ یعنی اگر موضوع یک علم دین باشد، علم دینی خوانده میشود. مثلاً اگر موضوع یک علم، شناخت خدا و افعال و اقوال او باشد، آن علم به لحاظ موضوع، دینی است؛ یا اگر موضوع علوم انسانی، حوزه تجویزهای خداوند مانند فقه باشد، این علم دینی است.
وی افزود: به لحاظ تاریخی«اگوست کنت» این موضوع را بیان کرد و معتقد بود که بشر در دوران اولیه علمش دینی است چون همه عالم را خدایان و افعال خداوند میداند ولی بشر مدرن علمش غیردینی است؛ چون موضوعش خدایان نیست و موضوع آن عالمی است که خالی از اعتقادات الهی است.
حجتالاسلام پارسانیا گفت: دومین ملاک از حیث «روش شناسی» است. روش متأثر از ابزارهایی است که برای کسب علم و معرفت معتبر میدانیم. مثلاً پوزیتیویستها، فقط ابزار حس را میپذیرند و حال این که ما معتقدیم دانش علمی، به دانش تجربی محدود نیست و معرفت عقلی و وحی نیز معرفت علمی است. در روش پوزیتیویستی، حتی خیلی از معارف ارزشی نیز از دایره علم خارج میشوند؛ چون روش و ابزار پوزیتیوست فقط حس است.
عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم علیهالسلام افزود: ملاک سوم بررسی علم از حیث «تجویزی بودن»میباشد. یعنی علمی که دین، فراگرفتن آن را واجب، جایز یا مستحب میداند میتواند علم دینی خوانده شود و در مقابل، علمی که خداوند آموختن آن را حرام میداند غیردینی است.
استاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران گفت: ملاک آخر برای دینی یا غیردینی بودن علم، متافیزیک آن علم است. پوزیتیویستها در نیمه اول قرن بیستم معتقد بودند که علم، متافیزیک ندارد. پستمدرنها به این رسیدند که علم، محصول پارادایمهاست و در عینحال، پارادایم غیرعلمی است. اما متافیزیک، شناختی است که دین متوقف بر آن است.
وی افزود: در عقلانیت مدرن بحثهای صرفاً عقلی را فلسفه میگویند؛ به همین سبب با فلسفه متافیزیکی اسلامی فرق دارد. در نگاه ما اصول موضوعه از گزارههای علم تجربی نیست و در فلسفه الهی ریشه دارند. البته خود فلسفه، علم است و نسبت آن با علوم تجربی بسیار حیاتی است، طوری که دینی یا غیردینی بودن علم بر اساس تعریف آن علم از متافیزیک مشخص میشود.
حجتالاسلام پارسانیا تصریح کرد: مثلاً تعریف ما از علیت که یک مسأله متافیزیکی است، در تحلیلهای بعدی ما از علوم انسانی کاملاً اثرگذار است؛ یعنی اگر یک مقدمه تجربی را در دست دو فرد قرار بدهیم که یکی معتقد به متافیزیک الهی باشد و دیگری معتقد به متافیزیک الهی نباشد، دو نتیجه متفاوت میگیرند. علم دینی؛ علمی است که عالم را میشناسد و اگر از متافیزیک الهی برخوردار باشد آنگاه علم دینی است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در پایان گفت: باید توجه داشته باشیم که صرف اینکه دانشمندی بیدین بود دلیل بر این نیست که علمش هم غیردینی است و صرف اینکه دانشمند مسلمان بود دلیل بر این نیست که علمش نیز دینی باشد.
بورسیه دانشجویان اخراج شده از دانشگاههای آمریکا
انتشارات موزه انقلاب با ۴۷ اثر چاپ اولی به نمایشگاه کتاب میآید
افشای رازهای دوبلین در نمایشگاه کتاب تهران
خواسته اصلی دانشجویان آمریکایی و اروپایی، همبستگی با ملت فلسطین است
عدم استفاده بهینه از منابع موجب کاهش بهرهوری در دانشگاهها میشود
تلاش سیا برای دزدیدن زیردریایی هستهای
پیش بینی دانشمندان درباره مرگ زمین و پایان حیات
سدان ال ۹۰ هم بومی سازی شد+عکس
خودروی شیک خارجی که نوه پژو ۴۰۵ است+عکس
برگزاری آزمون میان دوره پیش کارورزی پزشکی؛ ۱۷ خردادماه
کشف اتفاقی یک شهاب سنگ در لرستان+عکس
دانشگاه تربیت مدرس در میان برترین دانشگاههای ایران در نظام رتبهبندی سکیمگو
تشکیل کارگروهی در وزارت آموزش و پرورش برای عملیاتی کردن فرامین رهبری
شبهات دانشآموزان زیاد اما عمق کمی دارد/ برنامهریزی برای اوقات فراغت تابستان دانشآموزان
نمایشگاه کتاب تهران متعلق به جریان فرهنگ و ادب کشور است
رمان تو خواب میکاییل هستی رونمایی میشود
برگزاری مسابقه رباتیک ورزشی در دانشگاه صنعتی امیرکبیر
رشتههای پزشکی براساس نیاز کشور و تعداد داوطلبین ساماندهی میشود
کمبود یک هزار عضو هیات علمی در دانشگاه فنی و حرفه ای
اجرای شیوهنامه نظام استاد شاگردی در دانشگاه آزاد اسلامی
جدول زمانبندی نقل و انتقال دانشجویان پزشکی/ آخرین مهلت ثبت نام
برای اولین بار در ایران آزمون بورسیه باهچه شهیر برگزار می شود
آگهی/ خرید بهترین تشک طبی
آزمون میان دوره پیش کارورزی پزشکی ۱۷ خردادماه برگزار میشود
شیوه نامه افزایش حقوق و دستمزد سال ۱۴۰۳ دانشگاه آزاد تشریح شد
۲۴۰ رشته محل دانشگاه آزاد در واحدهای بزرگ ادغام شد
شخصیت قصههای ایرانی بر روی پوستر نمایشگاه کتاب
شرایط دریافت وام دانشجویی چیست؟
افزایش حضور دانشگاههای ایرانی در رتبهبندی آسیایی تایمز ۲۰۲۴
کمبود ۷۰ هزار نیروی پرورشی و مشاور در مدارس
دولت سیزدهم مجدانه بهدنبال ارتقای منزلت و معیشت معلمان است
علوم پایه نیازمند بودجه مناسب است/باید تصمیمات بزرگ گرفته شود
شورای راهبردی دانشکده علوم خانواده درمسیر شکلگیری/برخی شخصیتهای حقوقی عضویت را نپذیرفتند
جذب سرباز امریه در سازمان جهاددانشگاهی صنعتی شریف
استقبال کم فرهنگیان از طرح بکارگیری دوباره بازنشستگان/ نرخ حقالتدریسها، علت عدم استقبال
حضور گروههای مردمی در فعالیتهای پرورشی
رایگان بودن مدارس سمپاد برای دانشآموزان ۴ دهک اول/ والدین تخلفات را اطلاع دهند
سرکوب دانشجویان آمریکایی حامی فلسطین با لابی رژیم صهیونیستی صورت میگیرد
نشریات دانشجویی روایتگر جنبشهای دانشجویی در حمایت از غزه باشند
پیام تسلیت رییس دانشگاه تهران در پی درگذشت دانشجوی نخبه
در نشست هماندیشی وزرای ادوار وزارت علوم چه گذشت؟
کسب چهار افتخار علمی بینالمللی توسط عضو پیوسته فرهنگستان علوم
ضرورت مشارکت ذینفعان حوزه علوم انسانی در تدوین سیاستها
ماده واحده «اصلاح ماده 4 آییننامه شورای تخصصی حوزوی»
صدور مجوز اجرای ۲۴دوره کوتاه مدت اشتغالمحور در دانشگاه علمی کاربردی
انتشار کلید اولیه پنجاه و یکمین دوره آزمون دستیاری پزشکی
در چهلوششمین دوره مسابقه ریاضی دانشجویی در سطح کشوری، ۴ دانشجوی دانشگاه کاشان حضور یافتند و از این میان، ۲ نفر موفق به کسب مدال شدند.
درِ دانشگاههای ایران به روی دانشجویان معترض آمریکایی باز شد
موافقت دولت با راهاندازی دانشگاه فرهنگیان در گلپایگان
بیرون کردن دانشجویان فرانسوی توسط پلیس پاریس
مقایسه صحنه اعتراضات دانشجویی در ایران و آمریکا
ژاپن به دنیال اینترنت نسل ششم است
اعلام نتایج اولیه آزمون دستیاری پزشکی در نیمه دوم خرداد
شیوه صحیح امر به معروف و نهی از منکر مطابق با سیره امام صادق (ع)
اطلاعات فاش شده درباره پرچمداران ۲۰۲۴ هواوی +عکس
اعلام جدیدترین نتایج اعتباربخشی دانشکدههای پزشکی کشور
آمار نهایی انتخاب رشته در آزمون دکتری سال ۱۴۰۳ اعلام شد
بازسازی چهره زن عراقی ۷۵ هزار ساله با اسکن سه بعدی+عکس
سونی برای آدمها کولر همراه ساخت+عکس
بی ام و وانت اتوماتیک ضدخش تولید کرد+عکس
زیباترین کهکشان مارپیچی که با تسکوپهای آماتوری هم دیده میشود+عکس
اسپاتیفای یکی از قابلیتهای خود را بیخبر پولی کرد
فشارهای اتحادیه اروپا عملکرد اپل را تغییر داد
چینیها از کپی تسلا رونمایی کردند+عکس
جزئیات هوش مصنوعی آیفون فاش شد
ظاهر عجیب جدیدترین خودروی فراری با یک موتور ۱۲ سیلندر+عکس
دمای عجیب و غریب این سیاره گازی در فضا ثبت شد
۸۰۰۰ هزار سال پیش چگونه انسانهای اولیه به این غار تاریک در فرانسه رفتند
ناسا یک پیام از فضا در نزدیکی زمین دریافت کرد
سحابی خوش آب و رنگ کله ماهی در فضا ثبت شد+عکس
دستور ساخت جت ۱۰۰ نفره در ایران صادر شد
نقشه آبی زمین پس از نیم قرن دوباره کشیده شد+عکس
اقدامات وزارت بهداشت برای افزایش امید و انگیزه دستیاران پزشکی
به تشکلهای دانشجویی گرنت اعطا میشود
۷۵ دانشگاه ایرانی در میان برترینهای آسیا در رتبهبندی تایمز
نشست «سواد بصری در مد و لباس» برگزار میشود
اولین نکوداشت روانشناسان رضوی برگزار می شود
پذیرش دانشجوی دکتری در پژوهشگاهها قانونی است
جزییات برگزاری کنکور مجدد برای داوطلبان سیل زده اعلام شد
کتاب چشمها تنها برای دیدن نیستند منتشر شد
بازسازی چهره زن عراقی ۷۵ هزار ساله با اسکن سه بعدی+عکس
سونی برای آدمها کولر همراه ساخت+عکس
دستور ساخت جت ۱۰۰ نفره در ایران صادر شد
نقشه آبی زمین پس از نیم قرن دوباره کشیده شد+عکس
بی ام و وانت اتوماتیک ضدخش تولید کرد+عکس
تلاش سیا برای دزدیدن زیردریایی هستهای
سحابی خوش آب و رنگ کله ماهی در فضا ثبت شد+عکس
زیباترین کهکشان مارپیچی که با تسکوپهای آماتوری هم دیده میشود+عکس
اطلاعات فاش شده درباره پرچمداران ۲۰۲۴ هواوی +عکس
جزئیات هوش مصنوعی آیفون فاش شد
خودروهای ایرانی چشم کرهشمالی را گرفت+عکس
سدان ال ۹۰ هم بومی سازی شد+عکس
پیش بینی دانشمندان درباره مرگ زمین و پایان حیات
کشف اتفاقی یک شهاب سنگ در لرستان+عکس
فشارهای اتحادیه اروپا عملکرد اپل را تغییر داد
ژاپن به دنیال اینترنت نسل ششم است
چینیها از کپی تسلا رونمایی کردند+عکس
جنگنده رادارگریز سوخو ۷۵ روسیه به ایران میآید؟
اسپاتیفای یکی از قابلیتهای خود را بیخبر پولی کرد
۷۵ دانشگاه ایرانی در میان برترینهای آسیا در رتبهبندی تایمز
ظاهر عجیب جدیدترین خودروی فراری با یک موتور ۱۲ سیلندر+عکس
ناسا یک پیام از فضا در نزدیکی زمین دریافت کرد
خودروی جدید که شبیه گربهها ساخته شده است+عکس
۸۰۰۰ هزار سال پیش چگونه انسانهای اولیه به این غار تاریک در فرانسه رفتند
اقدامات وزارت بهداشت برای افزایش امید و انگیزه دستیاران پزشکی
شیوه صحیح امر به معروف و نهی از منکر مطابق با سیره امام صادق (ع)
دمای عجیب و غریب این سیاره گازی در فضا ثبت شد
ثبتنام پشت کنکوریها جهت ترمیم نمره آغاز شد
موافقت با افزایش حقالزحمه ساعت اضافه تدریس معلمان
هدیه ۲ میلیونی وزیر آموزش و پرورش به حساب معلمان واریز شد
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.